Sağlıklı Bilgiler

Embriyo Yumurta Sperm Dondurma

Embriyo – Yumurta ve Sperm Dondurma Tekniklerinde Son Yenilikler

Embriyo dondurma işlemi günümüzde kaliteli ve iyi standartta çalışan bir tüp bebek merkezinde bulunması gereken son derece önemli bir tekniktir. Kullanılan teknik, uygulayan merkezin tecrübesi ve daha önceki vaka sonuçları başarıyı temelde belirleyici faktörlerdir. Tüp bebek tedavisi son aşamasında embriyolar içerisinden kalitelileri seçilerek hastanın yaşına, hormon değerlerine, rahim kalitesine, embriyo kalitesine göre transfer edilecek embriyo sayısı belirlenir. Arta kalan embriyolar dondurulursa daha sonraki başarılı veya başarısız tedaviden sonra çözülerek yeniden transfer edilebilir. Başarılı bir denemeden sonra çocuk sahibi olan bir çift daha sonra dondurulmuş embriyoları çözülerek yeni bir gebelik elde edebilir. Başarısız bir denemeden sonra ise yeni bir yumurtlama tedavisi, yumurta toplama işlemi uygulanmaksızın, embriyolar çözülüp en iyileri seçilerek transfer edilebilir ve hasta yeni bir gebelik şansını deneyebilir. Embriyo dondurma ve çözmede teknik ve deneyim son derece önemlidir. Yanlış ya da eksik bir teknik uygulanırsa embriyolar sağlıklı dondurulamaz ve/veya çözülemezse kalitelerini yitirebilir ya da tamamı ile hayatiyetini kaybedebilirler. Eğer kullanılan teknik doğru ise ve deneyimli bir ekip tarafından yapılıyor ise taze siklusa yakın ve hatta zaman zaman daha yüksek bir başarı bile sağlanabilir. Bazı özel durumlarda bizzat embriyoların dondurulup daha iyi bir dönemde rahme transferi planlanabilir. En son gelişen “vitrifikasyon” yöntemi başarı ile profesyonel şekilde uygulanmaktadır. Bu teknik ile embriyoların zarar görmesi önlenmektedir.

Yumurta dondurma işlemi de ayrıca önemli bir konuyu oluşturmaktadır.Birçok tıbbi ya da sosyal nedenle gerekli olabilir. Türkiye’de şu anda ancak tıbbi bir zorunluluk var ise yumurtalar dondurulabilmektedir. Bu durumlar ise şu şekilde sıralanabilir: Herhangi bir kanser ve benzeri bir rahatsızlık nedeni ile yumurtalık ameliyatı geçirecek, kemoterapi ya da radyoterapi alacak hastalarda bu işlemler yumurtalıklara ve yumurta hücrelerine zarar verebilir ve birçok benzer tedavinin bu etkisi bilinmektedir. Bu hastalar tedavisini tamamlayınca anne olabilme yetisini korumak için yani son derece önemli bir amaç için yumurta dondurma işlemi uygulanabilmektedir.  Böylelikle daha sonra dondurulan yumurtalar çözülerek eşinin spermleri ile döllenip embriyolar geliştirilmekte ve transfer edilmektedir.  Yumurta dondurma işlemi embriyo dondurmaya kıyasla daha zor ve daha özeldir. Ayrıca teknik olarak daha ileri yıllar içerisinde gelişmiş bir tekniktir. Çünkü yumurta dış etkenlere çok hassastır ve dondurma çözme tekniklerinden de etkilenimi yüksektir. Bu nedenle yumurta dondurma tekniği çok hassas ve en başarılı özel vitrifikasyon teknikleri ile yapılması gerekmektedir. Uygulamayı yapacak ekibin tecrübesi dondurma ve çözme işlemlerinde son derece önemlidir.

SPERM DONDURMA İŞLEMİ

Sperm dondurma teknikleri son yıllarda yeni tekniklerin gelişmesiyle çok başarılı bir noktaya ulaşmıştır. Bu işlemleri uygulayacak merkezin dondurma ve çözme protokollerini çok iyi belirlemiş, yeterli vaka yapmış ve başarılı sonuçlara ulaşmış olması gerekir. Aksi takdirde çok düşük başarılar elde edilebilir.

Sperm dondurma birçok nedenle gerekli olabilir. Bunları kısaca özetlersek; tıbbi olarak evli ya da bekâr bir erkekte yeterli sperm mevcut iken ileride muhtemel çeşitli nedenlerle sperm sayısında düşme ya da tamamen yok olma görülebilecekse önceden önlem olarak yani erkeğin fertilitesini başka bir deyişle baba olabilme yetisini korumak için yapılması gerekir. Bu duruma örnek olarak bazı kanser tedavilerinde verilen birçok ilaç (kemoterapi) ve ışın(radyoterapi)  spermler üzerine ciddi etki göstererek sayısal düşüş ya da tamamen kaybolma(azospermi) yapabilirler. Kanser dışı bazı immünolojik hastalıkların tedavisinde de bu çeşit ilaçlar ve tedaviler kullanılabilmektedir ve aynı durum bu grup hasta için de söz konusudur. Bazı rahatsızlıklar nedeni ile testise yönelik yapılması gereken ameliyatlar öncesinde de bu durum gözden kaçırılmamalıdır. Bu nedenle tüp bebek uzmanları dışında da dahiliye uzmanları, ürologlar, cerrahlar da bu konuda bilgili olmalı ve hastayı aydınlatarak sperm dondurma yapılabilecek merkezlere yönlendirmelidir.

Bunun yanı sıra spermi menide görülmeyen hasta grubunda (azospermi) tüp bebek tedavisi kapsamında mikroenjeksiyonda kullanılmak üzere TESE ya da TESA – PESA yani testisten biyopsi ya da iğne aspirasyonu ile sperm alındığında yumurtaları döllemek için gerekli miktar kullanılıp geriye kalan kaliteli spermler daha sonra kullanılmak üzere dondurulabilir. Böylelikle bir sonraki tedavide eğer dondurulan spermler çok kaliteli ise yeniden bir işlem yapılmadan çözülerek spermler kullanılabilir.

Bazı vakalarda da sperm sayısı menide son derece düşük olup bazı analizlerde hiç sperm görülmeyebilir. Bu vakalarda da yakın analiz ile menide sperm saptandığında dondurularak gerekli olduğunda testislere müdahalede bulunmadan dondurulan spermler kullanılabilir. Çünkü kişiye özel sperm kalitesine bakılarak meniden elde edilen spermin ya da testisten elde edilen spermin kullanılması tercih edilebilir.

Ayrıca, tedavi protokündeki (tüp bebek ya da aşılama olabilir) bir çiftte, yumurta toplama günü ya da aşılama günü baba adayı çeşitli nedenlerle eşinin yanında olamayacaksa sperm örneği önceden alınıp dondurulup gerektiğinde kullanılabilir.

Sperm dondurma, yumurta dondurma, embriyo dondurma en yeni tekniklerle ve konusunda uzman ekip tarafından uygulanmalıdır. Bu arada unutulmaması gereken nokta şudur ki; dondurulup çözülen spermler kullanılacağında da spermlerin seçim kriteri çok önemlidir. Bunun için gereken vakalarda IMSI yani büyük büyütmeli mikroenjeksiyon tekniği kullanılmalıdır. Böylelikle yapısal ve genetik en sağlıklı spermler işleme alınarak yüksek dölleme ve başarı oranına ulaşılmaktadır.